Mẹo nhận biết thực phẩm hàn – nhiệt

thuc pham han

Mẹo nhận biết thực phẩm hàn nhiệt

1. Khám phá tính hàn – nhiệt của thực phẩm

Tính hàn – nhiệt của thực phẩm là khái niệm rất phổ biến trong y học cổ truyền Trung Quốc. Đây là một phương pháp được áp dụng từ lâu ở nhiều nước Châu Á, bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Theo y học cổ truyền, các loại thực phẩm được phân loại theo bốn vị hàn – lương – ôn – nhiệt, tương ứng với lạnh – mát – ấm – nóng. Trong số này, tính hàn – nhiệt được biết đến và sử dụng nhiều nhất.

Việc duy trì cân bằng giữa thực phẩm hàn – nhiệt trong chế độ ăn uống hằng ngày sẽ giúp cơ thể thăng hoa, khỏe mạnh và sống lâu.

Thực phẩm có tính nhiệt

Các loại thực phẩm có tính nhiệt tạo cảm giác nóng và khô khi ăn, ví dụ như thịt đỏ và gia vị như gừng, tỏi và ớt. Các loại trái cây có vị ngọt như đào và nhãn vải cũng thuộc nhóm này.

Gia vị gừng, tỏi, ớt là các loại thực phẩm có tính nhiệt nóng

Thực phẩm có tính hàn

Thực phẩm có tính hàn tạo cảm giác mát và tươi, cung cấp độ ẩm cho cơ thể. Đây bao gồm các loại rau xanh, hải sản và đồ tanh như ếch và ốc.

Rau lá màu xanh là thực phẩm có tính hàn mang cảm giác mát

Cách phân loại tính hàn – nhiệt của thực phẩm

Ngoài cách phân loại bằng cách chúng ta đã đề cập ở trên, y học cổ truyền còn sử dụng các tiêu chí khác như cách thức phát triển và trạng thái của thực phẩm để xác định tính hàn – nhiệt của chúng.

  • Cách thức phát triển: Thực phẩm mọc theo chiều đi xuống thường có tính hàn, trong khi mọc theo hướng đi lên thường có tính nhiệt.
  • Trạng thái của thực phẩm khi vào cơ thể: Thực phẩm có tính hàn thường chứa nhiều nước và có cấu trúc mềm, trong khi thực phẩm có tính nhiệt thường có cấu trúc cứng và khô.

2. Mẹo nhận biết thực phẩm hàn – nhiệt theo quan điểm Đông Y

Dinh dưỡng học cổ truyền luôn nhấn mạnh việc giữ thế cân bằng giữa âm – dương và hàn – nhiệt trong cơ thể. Khi cơ thể bị mất cân bằng, việc lựa chọn thức ăn phù hợp để khắc phục là rất quan trọng. Dưới đây là một số mẹo nhận biết thực phẩm hàn – nhiệt theo quan điểm Đông Y:

Những thực phẩm màu xanh mang tính hàn – lạnh

Thực phẩm màu xanh gần mặt đất thường có tính hàn, bởi chúng hấp thụ nhiều khí ẩm từ mặt đất. Ví dụ như đỗ, đậu và các loại rau xanh.

Những thực phẩm màu đỏ mang tính nhiệt – nóng

Thực phẩm màu đỏ như ớt, táo và quả lựu sinh trưởng gần mặt đất nhưng lại hấp thụ nhiều ánh nắng mặt trời, do đó chúng mang tính nóng.

Thực phẩm mang vị đắng và chua có tính lạnh

Các loại thực phẩm có vị đắng hoặc chua như mướp đắng, rau đắng, và quả đu đủ thường có tính hàn – lạnh.

Thực phẩm nhiệt ngọt, cay mang tính nóng

Thực phẩm cay và ngọt chịu nhiệt từ ánh sáng mặt trời trong thời gian dài, ví dụ như tỏi, hồng và lựu, thường có tính nóng.

Thực phẩm dưới nước có tính lạnh

Thực phẩm như ngó sen và rong biển có tính lạnh do tiếp xúc với nước trong quá trình sinh trưởng.

Thực vật trong đất có tính nóng

Các loại thực vật trong đất như lạc, khoai tây và gừng có tính nóng do thời gian ở trong đất và ít hấp thu nước.

Thực vật trong bóng râm có tính lạnh

Thực vật trong bóng râm hấp thụ nhiều khí ẩm và ít bị ánh nắng, do đó thường có tính lạnh như nấm và mộc nhĩ.

3. Lựa chọn thực phẩm hàn – nhiệt theo Âm Dương

Một nguyên tắc quan trọng trong ăn uống là cơ thể cần đạt được trạng thái QUÂN BÌNH ÂM DƯƠNG, tức là cân bằng hàn – nhiệt trong cơ thể theo nguyên lý Âm Dương. Tùy thuộc vào tính nhiệt của cơ thể (tính lạnh hay nóng), chúng ta nên lựa chọn thực phẩm phù hợp để cân bằng hoặc bù đắp.

Thực phẩm hàn dành cho người tính nhiệt gồm:

Ốc các loại, thịt vịt, thịt ngan, ngỗng, thịt trâu, ếch, cóc, các loại trứng, các loại đỗ, chanh, cà tím, mướp đắng, muối, củ nghệ vàng, măng tre, rau muống, rau dền, rau mồng tơi, rau đay, rau nhút, rau sam, lá mơ, dưa gang, mướp, bầu, bí đỏ…

Thực phẩm nhiệt dành cho người tính hàn gồm:

Thịt dê, thịt chó, thịt bò, thịt gà, trứng gà, thịt chim sẻ, cá mè, cá diếc, gạo nếp, bột mì, gạo tẻ lâu năm, rượu gạo, giấm thanh, cà rốt, mướp, rau cải có vị cay, rau diếp cá, rau kinh giới, tỏi, rau răm, hẹ, hạt tiêu, gừng các loại…

Thực phẩm có tính ôn (bình) bao gồm:

Ngũ cốc, khoai lang, táo ta, củ cải đường, thịt lợn, thịt thỏ, cá chép, cá quả, khoai lang, sắn dây, vừng, dâu, khế, sữa, hoa thiên lý, và đặc biệt là đông trùng hạ thảo.

4. Các lưu ý về thực phẩm tính hàn – nhiệt

Dưới đây là những điểm cần lưu ý để duy trì cân bằng âm – dương và hàn – nhiệt:

  • Nên ăn các thực phẩm gần ở mức cân bằng âm – dương, tránh ăn quá nhiều thực phẩm cực âm hoặc cực dương. Ví dụ, tránh ăn quá nhiều đường (cực âm) hoặc muối (cực dương).
  • Người âm tính nên ăn nhiều thực phẩm có tính dương hơn để cân bằng, và ngược lại.
  • Chú ý hài hòa âm – dương giữa cơ thể với điều kiện làm việc và môi trường sống. Ví dụ, nếu bạn có tinh thần vui vẻ và năng động vào buổi sáng, bạn có thể ăn thêm các loại thực phẩm âm để cân bằng với trạng thái dương của bạn. Ngược lại, nếu thời tiết u ám và mưa, bạn cần tránh ăn thức ăn âm nhiều mà chọn các loại thức ăn tương đối dương để cân bằng với môi trường bên ngoài.
  • Lựa chọn thức ăn phù hợp dựa trên tính chất công việc của bạn. Nếu bạn làm việc chân tay nhiều, bạn nên ăn nhiều trái cây và nước để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Ngược lại, nếu bạn làm công việc văn phòng ít vận động, hạn chế ăn thực phẩm âm nhiều và thường xuyên vận động để cân bằng.

Mong rằng thông tin này sẽ giúp bạn nhận biết thực phẩm hàn – nhiệt và tạo ra chế độ ăn uống cân bằng cho cơ thể.