Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

Tại sao chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp?

Việc chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo ra những giống mới có những đặc tính mong muốn. Trong phân tích di truyền, dòng thuần chủng đóng vai trò quan trọng trong quá trình lai tạo giống mới. Các gen ở trạng thái đồng hợp tử, cho dù lặn hay trội, đều biểu hiện thành kiểu hình. Điều này cho phép chúng ta tìm hiểu hoạt động của gen và lai tạo ra những sản phẩm cây trồng và vật nuôi theo mong muốn.

Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

Để tạo giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp, chúng ta cần phải có các cơ thể thuần chủng đạt yêu cầu về gen. Các bước lai tạo dựa trên nguồn biến dị tổ hợp bao gồm:

  • Tạo ra các dòng thuần khác nhau.
  • Lai giống để tạo ra những tổ hợp gen mong muốn.
  • Tiến hành tự thụ phấn (giao phối) để tạo ra dòng thuần chủng.

Sơ đồ minh họa: Tạo giống dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

Người ta thường lựa chọn các giống thuần chủng có các đặc tính quý ở nhiều nơi khác nhau, sau đó lai tạo để tổng hợp được nhiều giống quý. Ví dụ, giống lúa SR20 được lai tạo từ nguồn gen cổ truyền trong nước và dòng lúa đen thu từ nước ngoài nhằm khai thác các tính trạng tốt từ nguồn gen của hai giống lúa trên. Giống lúa SR20 thừa hưởng những ưu điểm như kiểu hình đẹp, bông chùm, năng suất cao…

Tạo giống lai có ưu thế lai cao

Khái niệm ưu thế lai

Ưu thế lai là hiện tượng con lai có năng suất cao, có khả năng chống chịu tốt với môi trường sống và khả năng sinh trưởng, phát triển vượt trội so với đời bố mẹ. Ưu thế lai tốt nhất xuất hiện ở đời con F1 và sau đó sẽ suy giảm dần trong các thế hệ kế tiếp. Chính vì vậy, con lai F1 chỉ được sử dụng vào mục đích kinh tế chứ không dùng để làm giống.

Cơ sở di truyền của ưu thế lai

Có nhiều giả thuyết giải thích cơ sở di truyền của ưu thế lai cao, trong đó giả thuyết siêu trội được thừa nhận nhiều nhất. Theo giả thuyết siêu trội, ở trạng thái dị hợp tử về nhiều cặp gen khác nhau, con lai sẽ có được kiểu hình vượt trội ở nhiều mặt so với bố mẹ có nhiều gen ở trạng thái đồng hợp tử. Các tính trạng số lượng do nhiều gen trội không alel cùng quy định, bố mẹ thuần chủng có gen lặn biểu hiện tính trạng xấu ở trạng thái đồng hợp, bố mẹ lai với nhau sẽ sinh ra con F1 mang nhiều gen trội và biểu hiện ra, cho thấy ưu thế lai biểu hiện.

Phương pháp tạo ưu thế lai

  • Chuẩn bị những dòng thuần chủng khác nhau nhưng mang những đặc tính mà chúng ta muốn có ở đời sau cho lai tạo với nhau.
  • Sau khi thu được những tổ hợp, lựa chọn ra một tổ hợp có ưu thế lai cao nhất.
  • Sử dụng nhiều kiểu lai để tạo ra dòng có ưu thế lai cao nhất như phương pháp lai khác dòng đơn, kép và lai thuận nghịch.

Phương pháp tạo ưu thế lai

Thành tựu chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp ở Việt Nam

Thành tựu cây trồng

  • Ngô rau lai LVN223: Thời gian sinh trưởng ngắn, dinh dưỡng cao, giá thành rẻ, mật độ ra bắp cao từ 2-3 bắp/ cây…
  • Dưa chuột PC4: Được lai từ hai tổ hợp DL 7 và TL 15, giống cho thủ quả sớm và kéo dài, năng suất cao, hình dạng quả đẹp.
  • Cà chua VT 10: Được lai từ tổ hợp D8 x D12. Cà chua VT 10 có thể chống chịu được bệnh do virus và vi khuẩn tốt hơn những giống cà chua thông thường.
  • Đậu tương cao sản DT96: Được lai từ hai giống DT90 và DT84 có nhiều đặc tính tốt như chịu nóng, chịu lạnh, năng suất cao trong cả 3 vụ xuân, hạ và đông, chất lượng hạt thương phẩm cao, kháng sâu bệnh, thời gian sinh trưởng ngắn…

Thành tựu vật nuôi

  • Bò lai SIND: Chịu được thời tiết nóng ẩm ở Việt Nam, khả năng chống bệnh tật cao, thịt ngon, sinh sản tốt, không hung dữ.
  • Vịt Bạch Tuyết: Được lai từ vịt Anh Đào và vịt cỏ, đời con có trọng lượng lớn hơn vịt cỏ, lông có thể dùng để chế biến len.
  • Lợn lái LY: Có tốc độ tăng trọng nhanh, sức khỏe tốt, dễ nuôi mà đẻ nhiều.
  • Lợn lai kinh tế Ỉ Móng Cái: có sức sống cao, tăng trọng nhanh, tỉ lệ thịt nạc nhiều hơn.

Trên đây là những thành tựu chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp ở Việt Nam. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu suất sản xuất trong ngành nông nghiệp và chăn nuôi. Các thành tựu này đảm bảo những đặc tính tốt về sinh trưởng, chất lượng và kháng bệnh, nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường và người tiêu dùng.

Ngoài ra, việc chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp cũng là một phần quan trọng trong chương trình Sinh học lớp 12 và có thể xuất hiện trong đề thi sinh tốt nghiệp THPT Quốc Gia. Vì vậy, hãy chú ý tìm hiểu và ôn tập để không bỏ lỡ bất kỳ câu hỏi nào trong đề thi. Bạn cũng có thể truy cập trang web vuihoc.vn để xem các bài học và bài giảng hữu ích về môn sinh và các môn học khác.