Luật Cờ Tướng – Khám phá các quy tắc cơ bản

Cờ Tướng là một trò chơi trí tuệ truyền thống với hàng trăm năm lịch sử ở Việt Nam. Ngày nay, nó đang ngày càng phát triển mạnh mẽ và trở thành một môn thể thao được nhiều người yêu thích. Với số lượng cuộc thi đấu từ cơ sở địa phương cho đến các giải toàn quốc và quốc tế ngày càng tăng, việc thiết lập và ban hành Luật Cờ Tướng trở nên cực kỳ cần thiết.

Với mục tiêu đó, Ban chuyên môn Cờ Tướng thuộc Liên đoàn Cờ Việt Nam đã soạn thảo Luật Cờ Tướng này. Quyển sách này sẽ giúp các kỳ thủ, trọng tài và các nhà tổ chức thuận lợi hơn trong việc tổ chức các trận đấu và giải đấu trên toàn quốc.

Mục đích của một ván Cờ Tướng

Ván cờ Tướng diễn ra giữa hai đấu thủ, một người cầm quân Trắng và một người cầm quân Đen. Mục tiêu của mỗi đấu thủ là tìm mọi cách đi quân trên bàn cờ theo đúng luật để chiếu bí Tướng (hay Soái) của đối phương và giành chiến thắng.

Bàn cờ và quân cờ

Bàn cờ

Bàn cờ là một hình chữ nhật gồm 9 đường dọc và 10 đường ngang, tạo thành 90 điểm hợp thành. Giữa bàn cờ có một sông chia thành hai phần bằng nhau. Mỗi bên có một cung Tướng hình vuông được tạo thành từ 4 ô hợp thành tại dọc 4, 5, 6 và từ cuối 4 ô này có 2 đường chéo.

Phía dưới là bên Trắng (đi tiên), phía trên là bên Đen (đi hậu). Các đường dọc bên Trắng được đánh số từ 1 đến 9 từ phải qua trái. Các đường dọc bên Đen được đánh số từ 9 đến 1 từ phải qua trái.

Quân cờ

Mỗi ván Cờ Tướng bắt đầu với 32 quân cờ, gồm 7 loại chia đều cho mỗi bên với 16 quân Trắng và 16 quân Đen. 7 loại quân bao gồm: 1 Tướng (Soái), 2 Sĩ, 2 Tượng, 2 Xe, 2 Pháo, 2 Mã và 5 Tốt (hay còn gọi là Chốt hoặc Binh).

Luật Cờ Tướng quy định rằng quân cờ chỉ có hai màu, Trắng và Đen. Các loại quân cờ hiện nay được chơi có thể có thêm các màu khác như Đỏ và Xanh, trong đó Đỏ tương đương với Trắng và Xanh tương đương với Đen. Tuy nhiên, trong các giải đấu chính thức, chỉ áp dụng hai màu Trắng và Đen.

Cách đi quân

Quân cờ được xếp tại các giao điểm trên bàn cờ và di chuyển từ giao điểm này sang giao điểm khác theo quy định riêng cho từng loại quân.

Nước đi đầu tiên thuộc về bên Trắng (Đỏ), sau đó là bên Đen (Xanh) và tiếp tục thay phiên cho đến khi ván cờ kết thúc.

Luật Cờ Tướng quy định cách đi từng loại quân như sau:

  • Tướng (hay Soái): Mỗi nước đi, Tướng chỉ được di chuyển một bước ngang hoặc dọc trong cung Tướng. Hai Tướng không được đối mặt nhau trên cùng một đường thẳng, nếu đối mặt, phải có quân khác đứng che mặt.

  • Sĩ: Mỗi nước đi, Sĩ di chuyển một bước theo đường chéo trong cung Tướng.

  • Tượng: Mỗi nước đi, Tượng được di chuyển chéo hai bước tại trận địa của bàn mình, không được qua sông. Nếu giữa đường chéo có quân khác đứng, Tượng bị cản và không thể di chuyển.

  • Xe: Mỗi nước đi, Xe có thể di chuyển dọc hoặc ngang, không hạn chế số bước đi trừ khi có quân khác đứng cản đường.

  • Mã: Mã di chuyển theo đường chéo hình chữ nhật của hai ô vuông liền kề. Nếu có quân khác đứng ở giao điểm liền kề, Mã bị cản và không thể đi ngược lại.

  • Pháo: Nếu không bắt quân, Pháo di chuyển ngang hoặc dọc giống Xe. Khi bắt quân, trên đường đi giữa Pháo và quân bắt buộc phải có một quân khác đứng làm “ngòi”. Pháo không được phép bắt quân nếu có hai ngòi trở lên.

  • Tốt (Binh): Mỗi nước đi, Tốt di chuyển một bước. Khi ở vùng chưa qua sông, Tốt chỉ được di chuyển đi thẳng. Khi đã qua sông, Tốt có thể di chuyển đi thẳng và sang ngang, không được phép đi lùi.

Bắt quân

Khi một quân cờ đi tới một giao điểm khác và có quân đối phương đứng ở đó, quân cờ đó có quyền bắt quân đối phương và chiếm giữ vị trí của quân bị bắt.

Quân không được phép bắt quân của mình. Tuy nhiên, quân có thể hiến quân hoặc cho phép đối phương bắt quân của mình, trừ Tướng.

Quân bị bắt sẽ bị loại và được nhấc ra khỏi bàn cờ.

Chiếu Tướng

Chiếu Tướng xảy ra khi một quân của một bên đi một nước uy hiếp để nước tiếp theo hoặc một quân khác bắt được Tướng của đối phương. Bên bị chiếu Tướng phải tìm cách chống đỡ và tránh bị chiếu Tướng. Nếu không thể tránh, bên đó sẽ bị thua cờ. Khi chiếu Tướng, bên đi có thể thông báo “chiếu Tướng” hoặc không cần thông báo.

Thông tin thêm: Trong những trận đấu thông thường giữa những người chơi Cờ Tướng, điều này không áp dụng cho việc sử dụng Xe chiếu từ phía sau (thường thấy ở những người lớn tuổi). Tuy nhiên, trong các giải đấu chính thức, Tướng bị chiếu từ cả bốn hướng, bao gồm cả việc sử dụng Xe chiếu.

Để đối phó với tình huống chiếu Tướng, bên bị chiếu Tướng có thể thực hiện những biện pháp sau:

  • Di chuyển Tướng sang vị trí khác để tránh nước chiếu.
  • Bắt quân đang chiếu.
  • Sử dụng quân khác để cản quân chiếu và bảo vệ Tướng.

Thắng cờ, hòa cờ và thua cờ

Thắng cờ

Trong một ván cờ, đấu thủ sẽ giành chiến thắng nếu:

  • Chiếu bí Tướng của đối phương.
  • Khi Tướng của đối phương bị vây chặt không thể di chuyển và các quân khác cũng không thể di chuyển, ngay cả khi Tướng chưa bị chiếu bí. Trong trường hợp này, đối phương bị tuyên bố thua cờ.
  • Chiếu Tướng đối phương mà đối phương không thể chống đỡ.

Hòa cờ

Các trường hợp sau đây dẫn đến hòa cờ:

  • Trọng tài xác định rằng không có bên nào có thể chiếu bí quân của đối phương, tức là mỗi bên không còn quân nào có thể tấn công để chiếu bí Tướng đối phương.
  • Hai bên không phạm luật cấm và không chịu thay đổi nước đi.
  • Hai bên cùng vi phạm cùng một luật cấm (ví dụ như bắt quân nhau…).
  • Một bên đề nghị hòa và bên đối phương đồng ý.
  • Sau khi trọng tài kiểm tra, cả hai bên đã đi đủ 50 nước mà không có quân bắt được thì ván cờ được xem là hòa.
  • Khi một bên bị chiếu thua cờ hoặc bị vây chặt không còn nước đi, không được đề nghị hòa.
  • Các trường hợp hòa cụ thể khác và các thế cờ hòa.

Thua cờ

Có nhiều trường hợp dẫn đến thua cờ:

  • Phạm luật cấm của đối phương mà bên mình không phạm.
  • Đối phương không đi đủ số nước quy định trong thời gian quy định.
  • Đối phương đến quá trễ so với thời gian quy định để bắt đầu ván đấu.
  • Đối phương liên tục chiếu bằng một quân hoặc sử dụng nhiều quân thay phiên chiếu.
  • Đối phương không chấp hành quy định khi bị phạm luật.
  • Đối phương không ghi lại 3 lần biên bản, mỗi lần ghi 4 nước liên tiếp.
  • Đối phương vi phạm luật cụ thể trong các trường hợp xác định thua cờ.

*Nhắc lại: Trên đây là những quy định cơ bản của Luật Cờ Tướng. Tuy nhiên, trong các trận đấu giữa những người chơi bình thường, việc chơi Cờ Tướng không cần quá khắt khe và có thể đơn giản hơn so với trong các giải đấu. Nếu bạn mới bắt đầu chơi Cờ Tướng hoặc đang rèn luyện để nâng cao trình độ của mình, hãy tham gia tập luyện và giao lưu với bạn bè trên nền tảng trực tuyến tại đây.

Chia sẻ bài viết: Nhiều người tham gia BHXH, BHYT, BHTN có nhiều vấn đề vướng mắc cần được tư vấn, giải quyết. Hãy liên hệ với Tổng đài BHXH Việt Nam Xem số Tổng đài tư vấn BHXH Việt Nam tại đây.