SỐC VĂN HÓA – NẮM VỮNG BỨC TRANH VĂN HÓA

Sốc văn hóa là một chủ đề phổ biến không chỉ đối với các du học sinh khi chân đến một đất nước xa lạ, mà còn đối với bất kỳ ai khi gặp phải một tình huống mới, một nền văn hóa mới, một vùng miền mới ngay trên quê hương của mình. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá ba điểm chính: sốc văn hóa, bốn giai đoạn của sốc văn hóa, và một số cách giải quyết khi bị sốc văn hóa.

Sốc Văn Hóa

Theo Adler (1981), sốc văn hóa là tập hợp các phản ứng cảm xúc khi mất đi sự quen thuộc từ nền văn hóa của chúng ta đối với một nền văn hóa mới mà chúng ta chưa hoặc không hiểu rõ. Điều này có thể dẫn đến hiểu lầm và gây ra sự khó khăn trong việc tương tác với người khác.

Học giả Oberg (1954, 1960) là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ “sốc văn hóa” để mô tả trải nghiệm của người di cư từ một nền văn hóa sang nền văn hóa khác. Sốc văn hóa định nghĩa sự lo lắng mạnh mẽ khi chúng ta mất đi tất cả các dấu hiệu và biểu tượng quen thuộc trong giao tiếp xã hội.

Bốn Giai Đoạn Của Sốc Văn Hóa

Theo Oberg (1960), có bốn giai đoạn chính trong sốc văn hóa: giai đoạn hứng thú, giai đoạn khủng hoảng, giai đoạn điều chỉnh và giai đoạn chấp nhận.

1. Giai Đoạn Hứng Thú

Giai đoạn hứng thú là giai đoạn đầu tiên, còn được gọi là giai đoạn say mê. Trong giai đoạn này, người mới đến thích thú và phấn khởi với việc khám phá những điều mới lạ và trải nghiệm mới. Mặc dù có thể đôi chút lo lắng, nhưng hầu hết thời gian, họ cảm thấy hạnh phúc và vui vẻ trong nền văn hóa mới.

2. Giai Đoạn Khủng Hoảng

Giai đoạn khủng hoảng là giai đoạn thứ hai, khi sự hứng thú bắt đầu giảm dần. Người mới đến có thể cảm thấy không thoải mái và phản ứng tiêu cực đối với nền văn hóa mới. Những cảm xúc như sự mất mát, bối rối, cô đơn, và thậm chí tự trách bản thân có thể xuất hiện. Giai đoạn này có thể tạo ra sự khủng hoảng và cảm giác bất lực.

3. Giai Đoạn Điều Chỉnh

Giai đoạn điều chỉnh là giai đoạn thứ ba, khi người mới đến bắt đầu thích nghi với nền văn hóa mới. Họ nhận ra rằng họ phải chấp nhận và đối phó với sự khác biệt, và thích ứng bằng sự hài hước và thái độ linh hoạt.

4. Giai Đoạn Chấp Nhận

Giai đoạn chấp nhận là giai đoạn cuối cùng, khi người mới đến chấp nhận và thích nghi với nền văn hóa mới. Họ hiểu và chấp nhận văn hóa của nơi mình đến và nhận ra rằng họ đang sống trong một môi trường mới. Việc chấp nhận và thích nghi giúp họ xây dựng mối quan hệ thành công với người dân địa phương.

Cách Vượt Qua Sốc Văn Hóa

Để vượt qua sốc văn hóa, chúng ta có thể áp dụng một số cách hiệu quả:

  1. Thừa nhận cảm xúc choáng ngợp và tin rằng bạn không đơn độc vì có nhiều người trải qua tình huống tương tự.
  2. Chuẩn bị kỹ càng về văn hóa hoặc quan sát để ứng xử phù hợp với hoàn cảnh mới.
  3. Mạnh dạn hỏi và tìm hiểu ý nghĩa đằng sau các hành động và lời nói không rõ.
  4. Hãy dám vượt ra khỏi vùng an toàn để thích nghi với điều mới và khác biệt.
  5. Tìm người hiểu biết về đa văn hóa để chia sẻ và học hỏi.
  6. Nhập gia tùy tục và tôn trọng sự khác biệt trong môi trường mới.

Hy vọng rằng với những thông tin trên, bạn sẽ có cách vượt qua sốc văn hóa tốt hơn, dựa trên cơ sở khoa học.

Tác giả: ThS. Doãn Thị Ngọc – GV Khoa KHXH-Luật-Trường ĐH Hoa Sen

Tài liệu tham khảo: Adler, N. J. (1981), Oberg, K. (1954, 1960)

Culture Shock
Caption: Hình ảnh minh họa sốc văn hóa (Credit: Unsplash)