Trao đổi thông tin

Trong hành trình kết nối dòng họ – tìm về cội nguồn của dòng họ Tô ở Việt Nam, nhiều chi họ đã và đang nỗ lực để viết Tộc phả. Tộc phả là một trong ba báu vật của mỗi chi họ (bên cạnh từ đường và mộ tổ), giúp kết nối mối quan hệ trong gia đình.

Viết tộc phả có một khía cạnh khó khăn, đó là xác định số đời từ Thủy tổ đến thế hệ hiện tại. Đối với các chi họ có tộc phả gốc, việc ghi chép tên tuổi của từng thế hệ cho đến thế hệ mới sinh con được thực hiện dễ dàng. Tuy nhiên, đối với nhiều chi họ không có tư liệu hoặc thậm chí không có những truyền thống miệng, việc này phải được tiến hành dựa trên ước tính. Cách tính này như sau: lấy số năm từ Thủy tổ định cư tại quê hương hiện tại và chia cho số năm trung bình của một đời để tính ra số đời. Thông thường, số năm trung bình của một đời được ước tính từ 20 đến 25 năm, dựa trên lập luận rằng người Việt Nam thường kết hôn sớm và nhiều người 20 tuổi đã có con. Vì vậy, người ta cho rằng Đức Tô Hiến Thành, sinh năm 1102, đã hơn 900 năm, cháu chắt phải là 35 đến 40 đời.

Tuy nhiên, lập luận này đã bỏ qua một thực tế quan trọng: trong xã hội Việt Nam xưa, vì vệ sinh sinh sản kém nên nhiều trẻ em sinh ra không được nuôi nấng, phải đến lần thứ ba, thứ tư mới sống sót. Do đó, cha hơn con đầu không phải là 20 đến 25 tuổi mà thường là 30 đến 40 tuổi.

Ngoài ra, nhiều gia đình có phần kém may mắn, chỉ sinh được con gái, phải kết hôn lần thứ hai, thứ ba mới có được con trai làm dõi dòng. Lúc đó, ông bố đã ngoài 30 tuổi. Nhiều gia đình trễ sinh con, phải tìm kiếm phương pháp tự trị khắp nơi và đến khi họ 40 tuổi mới sinh được con trai đầu lòng.

Trong quá trình sưu tầm tư liệu để viết cuốn sách về Họ Tô Việt Nam, tôi đã tiếp xúc với tộc phả của nhiều chi họ. Trong số đó, có những quyển tộc phả được viết rất công phu và có những tư liệu lịch sử đáng tin cậy. Thông qua việc nghiên cứu các quyển tộc phả này, tôi nhận thấy một đời thường kéo dài từ 30 đến 35 năm.

Họ Tô làng Bao Hàm, xã Thụy Hà, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình có một quyển tộc phả được viết cách đây hơn 100 năm và cho đến nay, đã viết tiếp các thế hệ đầy đủ. Thủy tổ của họ là Tô Huệ Ân, Tô Huệ An đã định cư ở làng Bao Ngạn (nay là Bao Hàm) sau cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi (khoảng năm 1430). Từ đó đến nay (2019) đã trôi qua 590 năm và con cháu đã đến đời thứ 20. Như vậy, một đời trong họ Tô làng Bao Hàm kéo dài khoảng 30 năm (590 năm : 20).

Họ Tô làng Thượng Tầm (nay là thôn Thái Hòa), xã Đông Hoàng, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình, cũng có một quyển tộc phả được viết bằng chữ Hán Nôm từ hàng trăm năm trước đến thế hệ thứ 11. Con cháu đã dịch và bổ sung thông tin nhiều lần và đến năm 2006, tộc phả được viết lại hoàn chỉnh cho đến đời thứ 18. Theo tộc phả, Thủy tổ Tô Huyền Thông đã khởi nghiệp từ Đồ Sơn và định cư ở làng Thượng Tầm khoảng năm 1450. Đến nay đã trôi qua 569 năm và mỗi đời trong họ Tô làng Thượng Tầm kéo dài khoảng 32 năm (569 năm : 18).

Họ Tô làng Đồn Điền, xã Quảng Thái, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, cũng có một bản tộc phả ghi chép đủ các thế hệ. Thủy tổ của họ là Tô Chính Đạo, sinh vào khoảng năm 1410 và hiện đã có 18 đời con cháu. Mỗi đời trong họ Tô làng Đồn Điền kéo dài khoảng 34 năm (609 năm : 18).

Dựa trên các tư liệu lịch sử đáng tin cậy và thông tin từ hai quyển tộc phả của hai chi họ này, Ban liên lạc Họ Tô Việt Nam đã xác định được phả hệ từ Đức Tô Hiến Thành cho đến các thế hệ hiện tại kéo dài trong 30 đời con cháu. Như vậy, mỗi đời trong họ Tô kéo dài trong khoảng 31 năm (917 năm : 30).

Tôi đã cung cấp những dữ liệu từ thực tế để các chi họ tham khảo khi viết Tộc phả.

Ảnh chỉ mang tính chất minh họa
Tộc Phả
Hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa. Nguồn: example.com

Tô Bỉnh