Vân tay – Chữ ký sinh học riêng

Vân tay, một chữ ký sinh học độc đáo mà mọi người đều có. Dù bạn có anh chị em sinh đôi hay không, DNA có giống nhau hay không, nhưng dấu vân tay của bạn vẫn luôn độc nhất vô nhị. Đó là lý do vì sao vân tay được sử dụng như một công cụ quan trọng trong việc nhận dạng cá nhân trong cộng đồng.

Đối với cảnh sát và các chuyên gia hình sự, dấu vân tay là một công cụ quan trọng trong việc tìm ra thủ phạm tội ác. Tuy nhiên, không phải lúc nào dấu vân tay cũng dễ dàng nhận dạng được. Trong nhiều trường hợp, mẫu vân tay gốc không thể truy ra được.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu một số phương pháp mà các nhà điều tra hình sự thường sử dụng để thu thập mẫu vân tay và các loại vân khác. Chúng cũng có thể hỗ trợ việc tìm kiếm người bị hại hoặc nạn nhân của các vụ tai nạn thảm khốc. Đôi khi, không chắc chắn liệu một ai đó còn sống hay đã chết, hoặc xác đang bị phân hủy là ai…

Vân tay – Ở đâu có thể tìm thấy?

Vân tay có thể tìm thấy ở mọi nơi, trên mọi bề mặt rắn, bao gồm cả trên cơ thể người. Vân tay được chia thành ba loại tuỳ thuộc vào vị trí tìm thấy. Loại đầu tiên là vân trên các bề mặt mềm như xà phòng, sáp nến, khăn ướt… được gọi là vân “mềm” 3 chiều. Hai loại còn lại là vân trên bề mặt cứng, được chia thành vân nhìn thấy (patent print) hoặc vân không nhìn thấy (latent print).

Hầu hết các bề mặt đều có thể lưu lại vân tay. Vân nhìn thấy có thể dễ dàng tìm thấy bởi chúng nổi lên trên bề mặt khi có máu, bụi đất, mực, sơn, dầu… để lại. Còn vân không nhìn thấy thì khó nhận thấy bằng mắt thường và được hình thành khi dầu và mồ hôi của người để lại bám lên một bề mặt khác. Để tìm thấy vân không nhìn thấy, các nhà điều tra phải sử dụng nhiều công cụ khác nhau để làm nổi bật chúng lên.

Thu thập mẫu vân tay

Cách thu thập mẫu vân tay phụ thuộc vào loại vân. Đương nhiên, với vân “mềm”, việc thu thập mẫu trở nên khó khăn hơn do chúng biến mất theo thời gian khi bề mặt vật chất thay đổi. Thường các nhà điều tra sẽ thu thập hai loại vân “cứng”.

Thu thập vân nhìn thấy

Đây là loại vân dễ thu thập nhất. Cách thu thập cũng đơn giản – sử dụng máy ảnh. Nhà điều tra sẽ chụp ảnh vân tay ở độ phân giải cao, sau đó sử dụng các công cụ đo đạc hình sự để trích xuất thông tin vân tay. Họ có thể cải thiện chất lượng hình ảnh bằng cách thay đổi hướng ánh sáng khi chụp hoặc sử dụng ánh sáng khác. Tuy nhiên, thông thường việc này không cần thiết.

Thu thập vân không nhìn thấy

Không phải lúc nào việc thu thập cũng dễ dàng như vân nhìn thấy. Nếu thủ phạm tinh vi, họ sẽ không để lại mẫu vân nhìn thấy nào tại hiện trường. Tuy nhiên, do sơ suất, thủ phạm có thể để lại một số vân không nhìn thấy. Nguy cơ “rơi rớt” dấu vết tăng lên khi thủ phạm tiếp xúc với nhiều vật liệu khác nhau. Ví dụ, thủ phạm có thể bỏ găng tay và để lại vân tay xung quanh khu vực gây án, chẳng hạn khi rửa tay hoặc đi toilet.

Một phương pháp phổ biến để thu thập vân không nhìn thấy là sử dụng bột lưu vân tay. Bột này sẽ bám vào vị trí có vân tay và biến vân chìm thành vân nhìn thấy. Sau đó, nhà điều tra chụp lại hình ảnh và lưu trữ cho tương lai. Tuy nhiên, các loại bột này có thể gây hư hại đến các bằng chứng khác có ở hiện trường và ảnh hưởng đến công tác điều tra. Vì vậy, các phương pháp thu thập khác có thể được sử dụng để hỗ trợ.

Một phương pháp khác là sử dụng ánh sáng khác nhau để cải thiện chất lượng hình ảnh vân tay. Các thiết bị phát ánh sáng laser hoặc LED có thể quét lên bề mặt nghi phạm. Một số thiết bị cao cấp có thể cung cấp bộ lọc sáng khác nhau cho từng loại ánh sáng và bột lưu vân khác nhau.

Cyanoacrylate là một loại keo siêu dính được sử dụng để phủ lên các vân chìm. Khi keo siêu dính này được phun lên các bề mặt không xốp như kính, gương, kim loại, vân tay có thể nhìn thấy dưới ánh sáng thông thường.

Các hoá chất khác như ninhydrin và DFO cũng được sử dụng để tìm vân chìm trên các bề mặt xốp. Chúng giúp làm nổi bật vân chìm và tăng cường chất lượng hình ảnh. Ngoài ra, còn có nhiều kỹ thuật khác dùng cho việc lấy mẫu vân từ da người, vải, quần áo hoặc các bề mặt khác khó khăn.

Quá trình sử dụng hoá chất để lấy mẫu vân tay có thể làm giảm khả năng thu thập thông tin khác có giá trị cho việc điều tra. Vì vậy, các phương pháp không làm hỏng mẫu vật thường được thực hiện trước khi sử dụng hoá chất. Điều này đảm bảo rằng các bằng chứng khác không bị ảnh hưởng.

Quá trình phân tích vân tay

Sau khi thu thập mẫu vân tay, nhà giám định vân tay thực hiện quá trình phân tích, so sánh, đánh giá và xác nhận để xác định xem mẫu vân có phản ánh chính xác chủ của nó hay không. Quá trình này được gọi là ACE-V.

Phân tích bao gồm xác định xem mẫu vân có thể so sánh được không. Nếu không phù hợp vì chất lượng kém hoặc thiếu thông tin đầy đủ, quá trình kết thúc và mẫu vân được báo cáo là không phù hợp. Nếu phù hợp, việc phân tích chấp nhận các chi tiết nhận dạng có thể so sánh và số lượng sai số nằm trong khoảng cho phép. Quá trình phân tích cũng có thể tiết lộ thêm thông tin vật lý và giúp làm rõ thêm về thủ phạm.

Tiếp theo là bước so sánh, nhà giám định sẽ so sánh mẫu vân của nghi phạm và mẫu vân mới lấy từ quá trình phân tích. Họ sẽ so sánh các chi tiết nhỏ nhặt để quyết định xem chúng có trùng khớp hay không. Mẫu vân của nghi phạm thường được so sánh với các người có mặt tại hiện trường hoặc các đối tượng có liên quan khác. Nếu không trùng khớp với bất kỳ người nào, cơ sở dữ liệu vân tay cũng được sử dụng.

Đánh giá là giai đoạn nhà giám định quyết định xem các mẫu vân có cùng nguồn hay không, hoặc không thể kết luận được. Trường hợp không kết luận được có thể do chất lượng mẫu vân kém, thiếu thông tin so sánh hoặc không đủ số lượng chi tiết để có thể xác định chủ sở hữu.

Quá trình xác nhận được thực hiện bởi một nhà giám định độc lập để kiểm tra lại quá trình trước đó. Bước này nhằm loại bỏ các sai sót mang tính chủ quan.

Dấu vân tay – một chữ ký sinh học độc đáo, mang lại những thông tin quan trọng trong việc điều tra tội phạm và tìm kiếm người mất tích. Bằng những phương pháp thu thập và phân tích chính xác, dấu vân tay có thể mang đến sự công bằng trong hệ thống xử lý tội phạm.

Ảnh: Image URL
Ảnh miêu tả: Một hình ảnh vân tay trên một bề mặt sáng