Cách chơi cờ vua – Phần 1: Những điều cơ bản trong cờ vua

Cờ vua – một trò chơi dạng bảng dành cho hai người – đã trở thành một trò chơi phổ biến trên toàn thế giới. Hàng triệu người trên khắp nơi đều tham gia chơi cờ vua tại nhà, câu lạc bộ, trực tuyến, qua thư từ và trong các giải đấu. Để có thể chơi cờ vua một cách dễ dàng, bạn cần hiểu rõ các quy tắc cơ bản của trò chơi này. Vậy, quy tắc cơ bản trong cờ vua là gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây.

I – Quy tắc cơ bản trong cờ vua

1. Sắp xếp bàn cờ

Khi ván cờ bắt đầu, bàn cờ được sắp xếp sao cho mỗi người chơi đều có ô trắng (hoặc ô màu nhạt) ở góc dưới tay phải và ô đen (hoặc ô màu đậm) ở góc dưới tay trái.

Thiết lập bàn cờ vua
Thiết lập bàn cờ vua (Nguồn: CHESScom)

2. Di chuyển quân cờ

Mỗi quân cờ trong cờ vua có cách di chuyển riêng. Chúng không thể đi xuyên qua những quân cờ khác (trừ quân mã có thể nhảy qua các quân khác) và không thể đi vào ô cờ có chứa quân của chính mình. Tuy nhiên, chúng có thể di chuyển đến vị trí của quân đối thủ để bắt quân cờ đó, phòng thủ cho các quân cờ khác hoặc kiểm soát những ô cờ chiến lược.

Di chuyển Vua

Vua chỉ có thể di chuyển một ô ở mọi hướng: lên, xuống, qua, lại và đi chéo. Vua không thể đi vào vị trí bị chiếu (nơi mà vua sẽ bị bắt). Khi vua bị tấn công bởi các quân cờ khác, ta nói là vua bị “chiếu”. Khi vua không còn nước đi nào để hóa giải sự tấn công này, ta nói là vua bị “chiếu hết”.

Di chuyển Vua
Di chuyển Vua (Nguồn: CHESScom)

Di chuyển Hậu

Hậu là quân cờ mạnh nhất trong cờ vua. Nó có thể di chuyển theo bất kỳ hướng nào: tiến, lùi, ngang hoặc chéo – di chuyển xa đến đâu cũng được, miễn là không đi xuyên qua các quân cờ khác. Nếu hậu bắt được một quân đối thủ, nước đi đó kết thúc và hậu thay thế vị trí quân bắt được.

Hãy cẩn thận vì hậu là một trong những quân mà đối thủ luôn muốn tiêu diệt trước tiên. Mất đi hậu có thể làm thay đổi cục diện của ván cờ!

Di chuyển Hậu
Di chuyển Hậu (Nguồn: CHESScom)

Di chuyển Xe

Ròok (hay còn gọi là quân xe) có thể di chuyển xa nhất có thể, nhưng chỉ di chuyển tiến, lùi và ngang. Quân xe rất mạnh khi dùng để kiểm soát các cột dọc và hàng ngang chiến lược, hoặc phối hợp với quân xe hoặc hậu khác.

Di chuyển Xe
Di chuyển Xe (Nguồn: CHESScom)

Di chuyển Giám mục (Tượng)

Giàm mục (hay còn gọi là quân tượng) có thể di chuyển xa nhất một cách chéo. Mỗi quân tượng đều đứng ở một ô màu (sáng hay tối) và sẽ luôn luôn đứng ở ô màu đó. Các quân tượng phối hợp tốt với nhau, bù đắp cho nhau những điểm yếu.

Di chuyển Tượng
Di chuyển Tượng (Nguồn: CHESScom)

Di chuyển Mã

Mã có cách di chuyển riêng lạ so với các quân khác – di chuyển hai ô một hướng, rồi một ô quay ngoặt 90 độ, giống như hình chữ “L”. Mã là quân duy nhất có thể nhảy qua một quân khác. Mã thường được sử dụng để kiểm soát nhiều ô chiến lược, đặc biệt trong giai đoạn mở đầu.

Di chuyển Mã
Di chuyển Mã (Nguồn: CHESScom)

Di chuyển Tốt

Tốt có cách di chuyển và bắt quân khác khác so với các quân khác. Tốt đi thẳng, nhưng bắt quân chéo. Mỗi tốt chỉ có thể tiến một bước trong một lượt, trừ lượt đầu tiên có thể tiến hai bước. Tốt chỉ có thể bắt quân đối phương ở ô chéo phía trước và không thể di chuyển hoặc bắt quân phía ngược lại. Tốt có thể phong cấp thành quân khác (hậu, mã, xe, tượng) và đóng vai trò quan trọng trong tàn cuộc.

Di chuyển Tốt
Di chuyển Tốt (Nguồn: CHESScom)

3. Quy tắc thông thường của một ván đấu cờ vua

Một ván cờ vua thông thường có những quy tắc sau:

  • Người điều khiển quân trắng đi trước, sau đó mới đến lượt người điều khiển quân đen. Người điều khiển quân trắng sẽ tiến hành một nước đi sau khi người điều khiển quân đen hoàn thành một nước đi… và cứ như vậy cho đến khi kết thúc ván cờ.

  • Mục tiêu của người chơi là chiến thắng bằng cách đưa vua vào thế bị “chiếu hết” và không để cho đối thủ làm điều tương tự.

4. Quy tắc đặc biệt trong cờ vua

Cờ vua có một số quy luật đặc biệt nhằm tạo thêm niềm vui và hấp dẫn cho trò chơi. Đồng thời, các quy luật này đảm bảo sự công bằng và chặt chẽ trong trò chơi.

Phong cấp

Tốt có một khả năng đặc biệt là khi nó di chuyển đến hàng cuối cùng phía đối thủ, nó sẽ được phong cấp thành một quân khác. Thông thường, tốt được phong cấp thành hậu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tốt có thể phong cấp thành mã, xe hoặc tượng.

Phong cấp
Phong cấp (Nguồn: CHESScom)

Bắt tốt qua đường

Bắt tốt qua đường (en passent) xảy ra khi tốt di chuyển hai ô từ vị trí xuất phát và kết thúc cạnh một tốt đối phương (nhảy qua ô mà tốt đối phương có thể bắt được). Tốt đối phương lúc này có quyền bắt tốt đó.

Bắt tốt qua đường
Bắt tốt qua đường (Nguồn: CHESScom)

Nhập thành

Nước đi này cho phép bạn sử dụng hai động thái quan trọng trong một lượt: đưa vua của bạn đến vị trí an toàn hơn (tùy trường hợp) và cho phép quân xe rời khỏi góc bàn cờ và tham gia vào cuộc chơi. Nước đi nhập thành bao gồm: di chuyển vua hai ô về một phía của bàn cờ (chỉ được di chuyển ngang) và di chuyển quân xe (trong góc, hướng vua di chuyển) ra phía ngoài, đứng cạnh vua nhưng phía ngược lại.

Tuy nhiên, bạn phải đảm bảo các yêu cầu sau để thực hiện nước đi nhập thành:

  • Đây phải là lượt đi đầu tiên của vua.
  • Đây phải là lượt đi đầu tiên của quân xe.
  • Không được có bất kỳ quân cờ nào giữa vua và xe.
  • Vua không thể bị chiếu hoặc đi qua đường chiếu.

Nhập thành
Nhập thành (Nguồn: CHESScom)

6. Kí hiệu nước đi cờ vua

Kí hiệu nước đi cờ vua được sử dụng để ghi lại và phân tích ván đấu sau khi chơi. Mỗi ô vuông có tọa độ và mỗi quân cờ được đại diện bằng một ký tự (N cho quân Mã, B cho quân Tượng, Q cho quân Hậu, R cho quân Xe và K cho quân Vua; quân tốt không có ký hiệu).

Để ghi lại một nước đi, bạn cần cho tên quân cờ và vị trí ban đầu đến vị trí đích. Nếu một quân cờ bị bắt, bạn sẽ thêm ký hiệu “x” trước vị trí ô cờ đích.

Ví dụ, nếu quân tốt đen ở ô f5 bắt quân tốt trắng ở e4, nước đi này sẽ được ghi là fxe4. “f” chỉ quân tốt ở hàng f, “x” là ký hiệu cho bắt quân và “e4” là ô cờ đích.

Các ký hiệu khác trong cờ vua bao gồm: x (bắt quân), 0-0 (nhập thành ngắn), 0-0-0 (nhập thành dài), “+” (chiếu), “#” (chiếu hết), 1-0 (người chơi trắng chiến thắng), 0-1 (người chơi đen chiến thắng) và 1/2-1/2 (hòa).

Đây là nội dung cơ bản trong Phần 1: Những điều cơ bản trong cờ vua. Hy vọng bạn đã thích nó.